Turizam

Zahvaljujući svom povoljnom položaju azijskog mosta, Iran je bio magnet za turiste od vremena kada je turizam, kao djelatnost, zaživio među ljudima.

Turističke atrakcije Irana su mnogobrojne i raznovrsne. Najznačajnije među njima su sveta mjesta i historijska zdanja, religijsko i kulturološko nasljeđe, ali i raznovrsni klimatski uslovi, prelijepa priroda i velika i povoljna ponuda osobene robe spadaju među osnovne razloge koji turiste dovode u Iran.

Takođe, Islamska Republika Iran u sadašnjem trenutku privlači veliki broj ljudi u svijetu kao aktivna politička poluga svijeta islama i model zemljama trećeg svijeta. U dekadi koja je slijedila nakon pobjede Islamske revolucije, Islamska Republika Iran je bila zemlja sa najviše aktuelnih događanja u svijetu. Promjene su, bez sumnje, iznjedrile mnoge nove fenomene koje je vrijedilo vidjeti u zemlji kojom se upravlja na osnovu islamskih kriterijuma i modela. Preko ličnog uvida u stvarna zbivanja u zemlji, bilo je moguće otkloniti nerealne slike, posljedice namjerne negativne propagande stranih mas medija i imperijalizma.

Takođe, zemlju kojom se upravlja uz materijalnu i duhovnu pomoć naroda, i koja ima vrlo osobenu socijalnu strukturu nije bilo, niti je moguće upoznati bez boravka u njoj i bez direktnog kontakta sa njenim ljudima. Za strance je od posebnog interesa da vide i osjete promjenu društvenog miljea nakon Revolucije, da se uvjere da Iran nije više pod monopolom domaćih i stranih kapitalista, kao i da široki slojevi ljudi imaju daleko većeg učešća u upravljanju svojom sudbinom u poređenju sa vremenom prije pobjede Islamske revolucije. U sadašnjem Iranu postoji aktivna saradnja između naroda i novoformiranih islamskih državnih organa širom cijele prostrane iranske zemlje sve do njenih najudaljenijih krajeva, a ta činjenica i činjenica velike međusobne solidarnosti među samim narodom očigledne su svakom ko se nađe u Iranu.

Kako su islamske vrijednosti našle posebno mjesto i izraz u iranskom društvu, i kako su se mnoge prošle manifestacije društvenog i ekonomskog života usaglasile sa vodećim islamskim vrijednostima, to takvo stanje samo po sebi može poslužiti kao poseban islamski motiv posjete Iranu. Širom cijelog Irana, islam je ljudima predstavljen snažnije nego ikada prije. Islamske vrijednosti i njihovi tragovi u Iranu su mnogobrojni, a najpoznatiji i najsveobuhvatniji primjeri su svetilišta poput Širaza i Koma, koje hodočaste nepregledne mase posjetilaca iz svih dijelova Irana, iz susjednih zemalja i iz cijelog svijeta.

Drevna kultura zemlje nudi mnogo značajnih razloga za posjetu. Cijeli današnji Iran je neka vrsta prostranog muzeja sa eksponatima koji svjedoče o dalekim i sadašnjim kulturama. Njegovi historijski spomenici i centri, poput Tahte Džamšida, Pasargada, Šuša, Bakhtarana (ranije, Kermanšah), Firuzabada i Sirafa, svjetski su priznati kao takvi.

Posljedično, razlozi posjete Iranu mogli bi se sumirati kao oni koji obuhvataju političke, društvene, kulturološke, hodočasne, historijske i motive vezane za odmor i boravak u prirodi.

Postojanje tako brojnih pobuda za posjetu Iranu prirodno zahtijeva i odgovarajuću smještajnu ponudu i postojanje drugih adekvatnih pogodnosti. Srećom, i sa ovog aspekta, Islamska Republika Iran je spremna da pruži najbolje.

Isfahan

Pored ranije pomenutih gradova, Teherana, Koma i Mašada, Isfahan, u istoimenoj provinciji, spada u neku vrstu velikih historijskih kompleksa građevina sa posebnim značenjem. Najpoznatiji perzijski opis ovog grada potiče još iz dalekog 16. vijeka, kada su sami njegovi stanovnici rekli: “Isfahan je polovina svijeta.”

Splet povoljnih okolnosti u vezi ovog grada načinio ga je provincijskom prijestonicom u doba arapskog osvajanja, a prijestonicom imperije u doba Seldžuka.

Kao i svaka duga historija, i historija Isfahana bilježi mnoge slavne, ali i mučne uspomene, poput one kada je Tamerlan, osvojivši grad 1388. godine posjekao glave 70.000 njegovih stanovnika, pobunjenika, načinivši visoko brdo od njihovih lobanja.

Isfahan, izabrani grad, rekonstruisan je u vrijeme šaha Abasa, u 16. vijeku, kada je u njemu izgrađen niz džamija, divnih dvoraca, mostova remek-djela svjetske arhitekture i prekrasno uređenih parkova. Svoj zenit, grad je doživio u 17. vijeku, u vrijeme dinastije Safavida, kada je sa populacijom od 600. 000 stanovnika bio jedan od najvećih svjetskih gradova toga doba. Početkom 18. vijeka, Isfahan je doživio i drugačiju historiju, kada je dolaskom Afganaca većina njegovog stanovništva bila masakrirana. Konačno, 1916. godine osvojile su ga i ruske trupe.

Bogatu historiju grada prati i velika kulturno-historijska zaostavština. Za njegova historijska mjesta se kaže da spadaju u onu vrstu rijetkih svjetskih spomenika koji vas fasciniraju sve više što ih više gledate. Među njih spadaju Madrase-je Imami, Madrase-je Mula Abdolah, Madrase-je Čahar Bagh, Muzej nacionalne historije, Imam-Homeinijeva umjetnička galerija.

Postojanje svetilišta i džamija doprinose koloritu Isfahana i čine ga mjestom privlačnim za posjete vjernika iz zemlje, regiona i šire.

Širaz

Sjedište središnje iranske provincije Fars, u prošlosti zemlje Parsa, koja se smatrala političko-kulturnim centrom drevnog Irana, smješteno je u prelijepom Širazu. U njemu se nalaze mnogobrojni historijski spomenici koji vrijede da budu upoznati, a generalno su podijeljeni na one koji datiraju iz preislamskog, i na one iz islamskog perioda. Naravno, oni nikako ne predstavljaju sve što je u Širazu vrijedno vidjeti, jer ovaj grad posjeduje i druge ljepote, poput vrtova po kojima je grad bio poznat u svim periodima svog razvoja i slave i od kojih svaki ima ne samo svoje posebno ime, koje ga izdvaja od drugih, već i svoje osobenosti i svoju historiju. Među poznatijima su Halilijev vrt, Rajski vrt i Vrt spokojnosti.

Među monumente iz preislamskog perioda spadaju Tahte Džamšid (Persepolis), Nakše Rostam, ali i Pasargad smješten oko 50 kilometara izvan područja grada, ostaci Nakše Šapur i Azardžu Ateškade u Darabu, stari grad Fasa i tvrđava Fasa, kao i ostaci Firuzabad, Kazerun, Džahrom i Mamasani.

Među drugom grupom, onom iz islamskog perioda, po značaju se izdvaja spomenik na mezaru sina sedmog Imama (a.s.), Ahmed ibn Džafera. Drevna džamija Džome potiče iz safavidskog perioda, i sagrađena je 281. godine nakon hidžre (894/5. godine n.e.).

Međutim, za ogromnu većinu poznavalaca ovog grada, Širaz je grad pjesnika, jer su i dvojica među najvećim svjetskim pjesnicima, Sadi i Hafez ponikli iz njega. Rodni grad im je podigao mauzoleje, a oni su mjesto koje poznavaoci njihove poezije neizostavno posjećuju pri posjeti gradu.

Mašhad

Udaljen 900 km istočno od Teherana, Mashhad je poznat po tome što se u njemu nalazi mezar Ali ibn Reze, osmog imama čiste Poslanikove porodice s.a.v.s. To ga je učinilo destinacijom miliona hodočasnika iz Irana i inostranstva.

Klima Mashhada je promjenljiva, sa hladnim zimama i umjerenim ljetima. Grad se nalazi na nadomorskoj visini od 970 metara.

Najveća znamenitost Mashhada je grandiozni mauzolej osmog Imama koji se sastoji od kompleksa predivnih zdanja sa kupolom od pozlaćnog bakra kao simbolom grada koja natkriljuje mjesto počinka osmog imama. U njegovom sastavu nalazi se muzej u kome se čuvaju drevni rukopisi Kur’ana i velika biblioteka. Mauzolej je ukrašen ornamentima od stakla, zlata i srebra, koje su tokom brojnih vijekova poklanjali vjernici iz Irana i svijeta. Vrijedna spomena je i poznata Gohar Šad džamija koja potiče iz mongolske ere, zatim mezar šejha Behaija. Nadomak Mashhada, tačnije u Tusu, nalazi se mauzolej slavnog iranskog pjesnika Firdusija, koji je ujedno i važno turističko mjesto. Historijski grad Nišabur, koji je u davna vremena bio središte ove oblasti poznat je kao mjesto rođenja i počinka slavnog Omera Hajjama, pjesnika katrena i matematičara. U Nišaburu je sahranjen još jedan pjesnik – Feridudun Attar, mistički pjesnik koji je živio u XII vijeku i Kemalulmulk, poznati slikar s početka XX vijeka.

Kao turističko mjesto, Mashhad raspolaže svim pogodnostima za prihvat i pružanje odmora mnogobrojnim posjetiocima koji dolaze u ovaj poznati grad. Od lokalnih suvenira i proizvoda izdvaja se Mashhadski tepih, poludrago kamenje, krznena galanterija i vezovi. Iz Teherana se u vazdušnim putem u Mashhad stiže za 60 minuta.

Kom

Qom je glavni grad istoimene iranske pokrajine, a nalazi se između Teherana i Esfahana. Ovaj sveti grad od Teherana je udaljen 120 kilometara.

Qom je kao urbano naselje postojao i u preislamskom periodu. Arheološka otkrića ukazuju na to da je oblast današnjeg Qoma bila naseljena čak od 5. milenijuma prije nove ere. Sačuvani predmeti i pisana dokumenta iz preislamskog perioda svjedoče o tome da je Qom od svog nastanka bio istaknuto regionalno središte.

Danas Qom ima status jednog od najznačajnijih centara šiitskog islama, kako u Iranu tako i širom svijeta. Teoloških fakulteta i vjerskih škola u ovom gradu danas ima preko 50, a broj istraživačkih centara, instituta i biblioteka negdje je blizu 250.

Qom već dugo vremena predstavlja i najistaknutiji i najuticajniji centar vjerskih nauka u Iranu. Qomski Hoze-ye Elmiye najveća je teološka škola u Iranu.

Qom je jedan od najsvetijih gradova ne samo u Iranu, već i na čitavom Bliskom istoku, a njegov značaj duboko je utkan u historiju Islama. Jedan od najčuvenijih hramova u islamskom svijetu, hram Hazrate Fatemeh Ma’soomeh, nalazi se upravo u Qomu.

Kerman

Kerman je historijski i glavni grad istoimene provincije. Smješten je uz bok velike Lut pustinje od koje ga odvaja planinski masiv i udaljen 1.020 kilometara od Teherana. Ono po čemu se odlikuje ovaj grad jeste čisto i sunčano nebo i svijetle i vedre noći.

Ime grada je najvjerovatnije izvedeno iz naziva za pleme germanioi koje pominje još Herodot. Vjeruje se da ga je početkom III vijeka n.e. osnovao Ardešir I, utemeljivač Sasanidske dinastije. Od sedmog vijeka njime su naizmjenično upravljali Arapi, Bujidi, Seldžuci, Turkmeni i Mongoli. Međutim, Kerman je postao poznat po svojim tepisima dosta kasno, nakon epohe Marka Pola koji u svojim putopisima 1271. godine pominje samo vještinu kermanskih kožara, vezilja svilom i oružara. Grad se naglo razvio pod Safavidima u XVI i XVII vijeku kada su Englezi i Holanđani izvozili kermanske tepihe preko luke Bander Abas. U vrijeme Safavida (XV i XVI vijek) grad je znatno proširen, kada su podignuti mnogi objekti – džamije, podzemni rezervoari za vodu, bazari, karavansaraji, kupatila i dr.

Kroz svoju dugu i i burnu historiju Kerman je rijetko uživao u miru i prosperitetu. Ekspanzija grada je zaustavljena u drugoj polovini XVIII vijeka kada sa vlasti silazi dinastija Zand (1750-1794) a na nju stupa dinastija Kadžar. U kasnom XVIII vijeku Aga Muhamed šah, vladar iz dinastije Kadžar je u znak osvete surovo kaznio stanovništvo Kermana koje je pružilo pomoć njegovom smrtnom neprijatelju, Lutf Ali Han Zandu.

O njegovoj drevnosti govore mnogobrojni ostaci, kao što je Ardeširovo utvrđenje, Dohtarin zamak i zoroastrijski hramovi vatre. Veći dio drevnog Kermana zbrisan je sa lica zemlju u snažnom potresu 1794 godine. Savremeni Kerman je grad širokih ulica koje se račvaju iz dva osnovna gradska trga – Azadi i Šariati. Zahvaljujući prirodnim bogatstvima, velikim zalihama bakra i rudniku Sarčešme Kerman je izrastao u industrijski grad.

Pažnju turista i posjetioca plijene niske kuće sa specifičnom bojom i veliki broj historijskih spomenika. U skoro svim kućama i velikim radionicama izrađuje se nadaleko poznat i vrijedan kermanski tepih. Grad je još poznat po pistaćima, tropskom voću i krni.

Među gradskim znamenitostima izdvaja se Centralna džamija iz XIV vijeka koja je najveća građevina u gradu, sa tipičnim iranskim stilom sa četiri ivana. Ono što je vrijedno vidjeti, pored mihraba, svakako je veličanstveni portal sa natpisima u kufskom pismu iz 1349. godine. Na njenoj zapadnoj strani nalazi se ivan koji datira iz vremena Al-Muzafera.

Gandž Ali Han je u stvari kupatilo iz epohe Safavida (XVII vijek) koje je imenovano po nekadašnjem guverneru ove oblasti i koje je zadržalo svoju osnovnu funkciju sve do našeg vremena. Kupola zvana Moštagije u blizini Centralne džamije podignuta je u prošlom vijeku u vrijeme dinastije Kadžar iznad grobnica trojice mistika iz XIX vijeka. Prefinjeni sloj keramičkih pločica krasi njenu unutrašnjost. Tridesetak kilometara južno od Kermana nalazi se Mahan, gradić značajan po spomeniku koji je posvećen pjesniku, filozofu i osnivaču sufijskog reda nematulah, šahu Nematulahu Valiju koji je živio od 1331. do 1441. godine.

Hamadan

Provincija Hamadan smještena je zapadnom dijelu Irana na prostoru koji obuhvata površinu od preko 19.000 kvadratnih kilometara. Na sjeveru se graniči sa Zandžanom, na jugu sa Lurestanom, na istoku sa Centralnom provincijom, a na zapadu sa Kermanšahom i Kurdestanom. Provincija Hamadan prostire se u prijatnoj planinskoj oblasti sa masivnim planinama i snijegom prekrivenim vrhovima, zelenim padinama, pašnjacima i plodnim dolinama ispod plavog neba. Sa visinom od 3.574 metara, Alvand je najveći vrh u Hamadanu, i ništa manje poznatiji od Damavanda.

Klima u Hamadanu je planinska, sa dugim zimama i snijegom koji se na planinama u toku godine zadržava i do osam mjeseci, što uzrokuje blaga ljeta i zeleno prirodno okruženje.

Na osnovu posljednjeg statističkog izvještaja, na području provincije Hamadan živi oko 1.650.000 ljudi različitog etničkog porijekla i posebnih kulturnih tradicija, od kojih su većina muslimani. U različitim oblastima govori se perzijski, turski, luri, laki i kurdski jezik, ali svi razumiju i koriste se perzijskim.

Stanovništvo Hamadana je podijeljeno u šest gradova i na mnogobrojne oblasti i sela. Gradsko stanovništvo uglavnom radi u administraciji i industriji, a u ostalim dijelovima poljoprivreda predstavlja osnovnu djelatnost.

Glavni grad, Hamadan, auto putem je povezan sa Kazvinom, Teheranom i Kermanšahom, (i zapadom Irana), Malajerom i Burudžerdom (i južnim dijelovima), i Saveom (i centralnom oblašću). Prostire se na površini od 13.552 km2 i 1.800 m nadmorske visine i ima 958.802 stanovnika.

Hamadan je jedan od najstarijih gradova ne samo u Iranu, nego i na svijetu. U davna vremena on je bio ljetna prijestonica Međana i Ahemenida i zvao se Ekbatan, odnosno Hegmatan, što znači mjesto okupljanja. Kao jedna od kolijevki istočne civilizacije, njegova historija ima mitske obrise; nekada davno, tu je postojao dvorac po imenu Haft hesar (Sedam zidova) koji je imao hiljadu soba i koji je po raskoši bio jednak Vavilonskoj kuli. Zbog svog posebnog geografskog položaja Hamadan je u prošlosti više puta bio meta napada domaćih i stranih osvajača, kada je rušen i iznova građen. Prvi su ga rušili Asirci, i kasnije i Mongoli. Osmanlije su grad opsjedali i napadali nekoliko puta, ali je grad herojski izdržao sve nalete.

Današnji grad Hamadan udaljen je 336 kilometara od prijestonice i nalazi se na padinama Alvand planine. Gradsko jezgro je koncentrisano oko zvezdolikog trga nazvanog po imamu Homeiniju, osnivaču Islamske Republike. Iz ovog trga koji je sačuvao svoj stari i prepoznatljivi arhitektonski stil, račva se šest avenija.

Hamadan se u posljednjem periodu znatno razvio, što je promijenilo njegovu starinsku strukturu. Danas se, u blizini prostranih ulica i velikih i uređenih gradskih parkova još uvijek mogu vidjeti tradicionalna zdanja koja nose nostalgična imena. U arheloškim iskopinama na lokalitetima ovog drevnog grada u brdima Ekbatana i Musala pronađeni su ostaci međanskih i ahemenidskih utvrđenja, palata i zamkova i drevnih naselja.

Iz Hamadana su potekle slavne ličnosti i poznati naučnici: u njemu je ponikao Kir Veliki, a smaknut Pharaortes. Poslije hiljade godina još uvijek se mogu vidjeti ostaci zidina koji su opasavali Daiaku, grad međanskog kralja. U Hamadnu se nalazi grobnica slavnog Avicene (Ibn Sina) iranskog naučnika, filozofa i ljekara. U blizini njegovog mezara 1952. godine je povodom proslave milenijuma od rođenja ovog islamskog naučnika podignut velelepni mauzolej sa bibliotekom koja sadrži fond od 8.000 knjiga i muzejom koji je posvećen njegovom djelu. Sa krova ovog muzeja pruža se zadivljujući pogled na planinu Alvand. U dvorištu je sahranjen Abdulkasim Arif, poznati pjesnik iz kadžarske epohe.

Mezar Baba Tahera, mističkog pjesnika i gnostika iz XI vijeka nalazi se pored sjeverne gradske kapije na trgu nazvanom po njemu. Baba Taher je bio istaknuti pjesnik i poznati gnostik iz V vijeku hidžre, a osim toga i jedan od velikih sufija svog vremena koji se proslavio pišući gnostičke i romantične kuplete. Njegov mauzolej je rekonstruisan 1970. godine.

Alavidska kupola je izuzetan spomenik iz XII veka i kao takav predstavlja jedan je od najznačajnijih spomenika islamske arhitekture u Hamadanu. To je četvrtasta građevina iz pozne seldžučke epohe, čija je unutrašnjost obrađena izuzetnim radovima od gipsanog maltera. U njoj se nalazi grobnica u kojoj počivaju dva člana Alavidske dinastije.

Mauzolej Estere i Mardhaja od cigle i kamena napravljen je na grobovima kraljice Suse i Kserksove žene, Ester i njenog ujaka Mardhaja. Sadašnji objekat iz 8. vijeka podignut je na mjestu starog koji datira iz doba prije 11 vijekova.

Ostale znamenitosti u Hamadanu koje su vrijedne obilaska su Gorban kula (Bordže Gorban), dvanaestougaona građevina od cigle sa piramidalnom kupolom u čijoj unutrašnjosti se nalaze grobovi nekilocine poznatih ličnosti iranske historije, zatim Kameni lav ili Lav od kamena (Šire Sangi), kamena statua u obliku lava koja je podignuta u slavu jednog od Aleksandrovih generala, Hefastiona.

Gandž Name je najstariji ahemenidski natpis u stijeni koji se sastoji od dvije velike kamene ploče na padinama planine Alvand od kojih je jedna urezana u vrijeme Darija I, a druga u vrijeme kralja Kserksa.

Planinski položaj Hamadana uslovio je formiranje velikog broja pećina neobične ljepote, od kojih je, prema mišljenju stručnjaka, najzapaženija pećina Ali Sadr koja je jedna od najinteresantnijih prirodnih pojava u Iranu i svijetu. Pećina je udaljena 60 kilometara sjeverno od grada, i obuhvata širok prostor uključujući jezero koje je plovno u dužini od desetak kilometara sa lavirintom mnogobrojnih odjeljenja. Ona je zapravo nepregledna mreža manjih pećina ispunjenih čistom vodom dubokom nekoliko metara, čiji su zidovi, pod i plafon prekriveni zapanjujuće lepim stalaktitima i stalagmitima, raznovrsnim prirodnim kamenjem u obliku raznih životinja i predmeta. Otkrivena je u safavidskom periodu kada je služila kao ratno sklonište. Ulaz u pećinu je godinama postepeno raskrčivan, sve do 1971. godine kada je otkriven jedan njen dio. Zahvaljući trudu hamadanskih planinara 1974. godine ulaz je prokrčen kada je, nakon određenih radova, otvorena za posjetioce i turiste.

U dvjema ekološkim oblastima, Asadabadu na zapadu, i Laškaru, istočno od grada Malajera, prisutne su životinjske vrste poput antilope, kozoroge, ovna i leoparda, a od ptičjih vrsta grabljivice – soko, jastreb, balaban soko, kobac, i guska, patka i jarebica iz reda selica.

Hamadanski tepisi i ćilimi su čuveni po svom kvalitetu i raskošnom koloritu i dizajnima. U ovoj oblasti zastupljena je i izrada keramičkog posuđa.

Veći gradovi regije Hamadan su Malajer, planinski grad udaljen 90 kilometara južno od glavnog grada, Nahavand, udaljen 150 kilometara južno od Hamadana poznat kao mjesto na kome se odigrala historijska bitka između arapskih osvajača i sasanidskih trupa, zatim Tviserkan, Kabutarahang i Asadabad i Kiš – ostrvo mira i tišine.

Ostrvo Kiš

Smješteno na površini 90 kvadratnih kilometara u istočnom dijelu Perzijskog zaljeva, u blizini Hormuškog moreuza ostrvo Kiš predstavlja jednu od najprivlačnijih i najljepših oblasti u čitavom Perzijskom zaljevu zbog čega je bilo meta raznih plemena i naroda tokom svoje historije. Ostrvo je ovalnog oblika, dugo je 15 a široko 8 kilometara, sa nadmorskom visinom koja ne prelazi 45 metara. Sa svojom tropskom klimom, netaknutom prirodom, svijetlim pijeskom i čistom vodom, ono predstavlja pravu turističku atrakciju. Iako u ljetnjim mjesecima ima toplu i vlažnu klimu, u periodu od novembra do marta prosječna temperatura na ostrvu se kreće oko 27 stepeni. Obalni pojas je prekriven srebrnastim pijeskom koji se kupa u u azurnim vodama mora. Iako je ostrvo Kiš veoma poznato mjesto, svoj sadašnji procvat duguje statusu prve iranske slobodne zone i slatkoj vodi.

Ostrvo je u svojoj dugoj historiji bilo poznato pod različitim imenima – Kamtina, Arakia, Arakata i Gis. Ostrvo Kiš je od davnina čuveno po visoko kvalitetnim biserima koji se vade u njegovim vodama, a koje pominje još Marko Polo koji je prilikom posjete kineskom dvoru zabilježio da jedna od kraljevih žena ima prefinjene bisere za koje su mu rekli da dolaze sa Kiša. Ostrvo je u XIV vijeku palo u zaborav kada je potisnuto od strane Hormuza. Ono je ostalo u takvom stanju sve do prije pobjede revolucije u Iranu kada se razvilo kao skoro privatna rezidencija iranskog šaha i njegovih privilegovanih gostiju. Nakon izbijanja i pobjede Revolucije u Iranu nova vlast je oformila tim stručnjaka i preduzetnika pod imenom KFZO (Kish Free Zone Organizations) sa zadatkom osnivanja slobodne trgovačke zone na ostrvu.

Danas na ostrvu postoji oko 20 turističkih kompleksa za prijem gostiju koji se sastoje od hotela, vila, pansiona i drugih odmarališta. Kiš ima međunarodni aerodrom, banke, menjačnice, parkove, rekreativne centre, bazene i tržne centre. Razvoj ostrva predstavlja jedan od vladinih prioriteta.

Sjeverna obala Irana

Obalni pojas i gradove Kaspijskog mora Iranci jednostavno nazivaju “sjever”. To je područje pokriveno gustim šumama naseljenim raznim životinjskim vrtama, sa toplom klimom i vlažnim vazduhom. Sjeverno područje sastoji se od provincija Mazandaran i Gilan, što površinski obuhvata pojas od luke Astara na iransko-azerbejdžanskoj granici do luke Turkman na iransko-turkmenistanskoj granici dug 650 a širok 90 kilometara.

Sjever Irana je veoma posjećeno ljetovalište. U ljetnim mjesecima smještaj se može naći u hotelima, bungalovima, motelima, kampovima i privatnim kućama. Blaga i pjeskovita obala Kaspijskog mora, koja se još naziva Mazandaransko more, pogodna je za sunčanje i kupanje. Ono je u proteklih nekoliko godina ugostilo milione turista i putnika. Sjever Irana sa Teheranom je povezan vazdušnim putem, željeznicom i posredstvom 4 magistralna puta.

Starosjedioci ovog područja prije Arijanaca bili su Kaspijani koji su razvili vlastitu civilizaciju. Žitelji sjevera su veoma gostoprimljivi ljudi koji govore različitim dijalektima.

Gilan

Gilan je prijatna i zelenilom bogata regija u sjeverozapadnom dijelu Irana koja se oslanja na planinski masiv Alborz i kroz koju teku mnoge rijeke ulivajući se u Kaspijsko more. Gilan na sjeveru izlazi na Kaspijsko more, a na jugu je okružen visokim vijencima Alborza, dok se na zapadu graniči sa dvije druge iranske provincije, Ardabilom i Zandžanom.

Usljed visokog prosjeka padavina u ovoj provinciji su nastale mnoge rijeke bogate vodom, od kojih je svakako najvažnija Sefid Rud (Bijela rijeka) duga oko 100 kilometara, koja je nastala spajanjem dvije vodeće pritoke – Gazalozen i Šahrud Bozorg.

Gilan je inače veoma plodna oblast, jedna je od najbogatijih u Iranu. Glavni proizvodi Gilana su riža, čaj, duhan, voće, razne vrste ribe, masline, med, drvo i različiti stočni proizvodi.

Pletenje prostirki, ćilima i grubih vunenih tkanina, izrada keramičkih predmeta, proizvodnja filca, strugarstvo, pletenje čarapa i šatora glavni su proizvodi domaće radinosti u ovoj oblasti.

Najpoznatije znamenitosti su mauzolej šejha Zahida Gilanija u Lahidžanu (na putu Laridžan – Langrud), mauzolej Mir šehida, mauzolej četiri evlije i mauzolej Mir Šemsuddina.

Centar provincije Gilan i najveći grad na obali Kaspijskog mora je Rašt sa površinom od 50 kvadratnih kilometara i skoro pola miliona stanovnika. Od najvažnije luke u Gilanu (Bandar Anzali) Rašt je udaljen 40 kilometara.

Rašt

Rašt je grad sa dugom historijom. Njegovo ime se prvi put spominje 372. godine po hidžri (993. godine n.e.). Pretpostavlja se da je Rašt postojao još u vrijeme Sasanida, pa čak i prije dolaska islama u Iran. Rašt je doživio svoj procvat u vrijeme Safavida. Grad Rašt se dodatno proširio u vrijeme dinastije Kadžar kada je došlo do poboljšanja ekonomskih odnosa između Irana i Rusije.

Klima Rašta je umjerena i maglovita i ubraja se u oblasti sa puno padavina. U proljeće ovaj grad sa svojim zelenilom pruža jedinstven prizor privlačeći svakog putnika i ljubitelja turizma. S početka proljeća i na ljeto vazdušnim i kopnenim putem u Rašt dolazi veliki broj turista.

Yazd

Provincija Jazd smještena je u centralnom dijelu Irana i obuhvata površinu od 76.156 kvadratna kilometra. Blizina pustinja Kavire Lot, Kavire Namak i Dašte Kavir uzrokovala je oskudne padavine i suhu klimu.

U oblasti Jazd nalazi se nekoliko planina koje su smještene u njenom južnom i jugozapadnom dijelu, od kojih je najvažnija Šir Kuh čiji su vrhovi tokom cijele godine prekriveni snijegom. Pustinja i plutajući pijesak predstavljaju dvije najvažnije geografske osobine u ovom području. Tajanstvena tišina obližnjih pustinja djeluje izazovno za one koji vole duboke i neobjašnjive prirodne ljepote.

Čitavo područje ima veoma malo vode zbog niskog procenta padavina zbog čega djeluje kao široko prostranstvo neplodne zemlje. U prošlosti, stanovnici ove oblasti snabdijevali su se vodom tako što su kopali kanate koje su sada zamijenili duboki bunari. Kanati su sistemi za navodnjavanje koji služe za skupljanje planinske vode i dovođenje do gradskih kuća putem kanala. Neprestana borba sa ponekad surovim uslovima učinila je stanovnike ove oblasti krajnje ekonomičnim i snalažljivim.

Smješten u prostranoj suhoj dolini, na 677 km južno od Teherana nalazi se grad Jazd. Klima Jazda je suha, sa vrelim ljetima i oštrim i hladnim zimama. U prošlosti, kada nisu postojala moderna sredstva, stanovnici ovog područja su samo zahvaljujući spretnom načinu gradnje uspjeli da odole visokim temperaturama tokom ljeta. Ventilacioni sistemi (badgir, hvatač vjetra doslovno) su predstavljali najbolje sredstvo za rashlađivanje prostorija, još uvijek se mogu vidjeti u starim dijelovima grada. Badgiri su visoki prolazi za vazduh na krovovima kuća koji se završavaju u podrumu gdje se nalazi mali rezervoar s vodom kroz koje struji svež vazduh.

U stara vremena Jazd je bio poznat kao Ke-se i Isa’is, da bi ponovo promenio ime u Farafiz i Jazdangerd u vrijeme sasanidskog vladara Jazdigarda I (339-421 n.e.). Saglasno nekim historijskim dokumentima Jazd se pominje u vrijeme Aleksandovog osvajanja Perzije, čitav milenijum prije dolaska islama. Arapi su ga osvojili 642. godine. Zahvaljujući svom položaju u dubini nepregledne pustinje, on nije bio naročito privlačan Džingis Kanu i Tamerlanu koji su ga poštedjeli, zbog čega je veliki broj pjesnika, umjetnika i učenjaka u njemu pronašao utočište. Period XIV i XV vijeka je period procvata i razvoja Jazda, u kome su izgrađene mnoge škole, džamije i svetilišta.

Među znamenitostima Jazda izdvajaju se Velika džamija (Džame’e) iz XI vijeka i predstavlja kulturno historijski spomenik od neprocjenjive važnosti, koja se ističe svojim veličanstvenim portalom i dvjema visokim i tankim minaretima; mauzolej sejjida Ruknuddina, građevina iz XIV vijeka sa predivnim portalom i velikom kupolom obloženom pločicama. Unutrašnjost je ukrašena epigrafima ispisanim kufskim pismom u gipsu. U prošlosti ovaj mauzolej bio je dio kompleksa koji se sastojao od škole, biblioteka i observatorije.

Kompleks Amir Čagmag koji je u 16. vijeku podigla žena upravitelja Jazda, Bibi Fatima Hatun, sastoji se od džamije, javnog kupatila, karavansaraja, tekije, rezervoara za vodu i bazara. Zoroastrijski hram vatre je najpoznatiji neislamski spomenik u Jazdu. Sveti plamen zaštićen staklom može se videti iz malog muzeja, i po zoroastrijskim sveštenicima gori neprekidno od 470. godine naše ere.

Kompleks Bag-e Doulat je veoma poznata arhitektonska cjelina napravljena u originalnom iranskom stilu koja je do skorije prošlosti primala vodu preko kanata. Sastavljena iz velike bašte i nekoliko objekata, ona je u prošlosti služila kao rezidencija guvernera. Najimpresivniji dio ovog zdanja je zgrada sa badgirom na krovu visine 33 metara, što predstavlja pravi građevinski podvig. Rešetkasta vrata i prozori su ukrašeni obojenim staklom i cijelom objektu daju prijatan izgled.

U Jazdu su nastali neki drevni elementi iranske tradicije što se može primijetiti u običajima i narodnoj tradiciji. Najznačajnije je svakako proslava perzijske nove godine (Noruz), prvog dana proljeća, koju obilježavaju i muslimani i zaratustrijanci. U Jazdu se izrađuju veliki broj ručnih radova i umjetničkih predmeta od kojih su neki, poput tepiha, brokatne svile, grnčarije i predmeta od stakla i kože poznati u cijelom svijetu. Jazd je poznat i po slatkišima izvrsnog ukusa, a najpoznatiji lokalni proizvodi su pašmak, baklava i gotab.